DivanEdebiyatı nın Önemli Nazım Türleri Şunlardır: 15. Münacat. Allah’a yalvarma, dua, af dileme ve manevi isteklerin ifade edildiği manzum ve mensur eserlere “ münacat ” adı verilir. Münacatlar genellikle mesnevi ve kaside nazım biçimleriyle kaleme alınmıştır. Münacatın divan edebiyatında yaygın bir tür olmasında Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri a. Nazım Birimi Beyit Olan Nazım Şekilleri 1- Gazel : Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir. Kafiye düzeni aa xa xa xa dır. Gazelin ilk beytine MATLA son beytine MAKTA en güzel beytine BEYTÜ-L GAZEL denir. Konu bütünlüğü yoktur. Her beyitte ayrı bir Müzdeviçmusammatların bedlerinde, sondan birer veya ikişer mısra aynı kâfiyede olur. Mütekerrir musammatlarda, bendlerin sondan birer veya ikişer mısraı tekrarlanır. Musammatların Türk edebiyâtında en çok kullanılan şekilleri aşağıdadır: DİVAN EDEBİYATINDA NAZIM ŞEKİLLERİ VE TÜRLERİ. XII. yüzyıldan başlayarak Orta Asya’da ve XIII. Yüzyıldan sonra da Anadolu’da ve bütün Osmanlı topraklarında gelişen İslâmî-Türk edebiyâtı olan dîvân edebiyâtı, nesir ve nazım olarak ikiye ayrılır. Bu edebiyâtın, nazım ağırlıklı olduğu, kolayca görülür Divanedebiyatı. Divan Edebiyatı Zor Seviye-2 Boşluk Doldurmaca Eksik sözcük. Namazkilanateist tarafından. 10. Sınıf 11. Sinif 12.sınıf Üniversite Edebiyat Divan Edebiyatı. Divan Edebiyatı Eşleştir. Gencer tarafından. Divan Edebiyatı Köstebek vurmaca. Vay Tiền Online Chuyển Khoản Ngay. DİVAN EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ EDEBİYAT > ŞİİR COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER > NAZIM BİÇİMLERİ-TÜRLERİ > DİVAN NAZIM BİÇİMLERİ Nazım Birimi Şiiri oluşturan dize kümelerine nazım birimi denir. Nazım birimi şiirin nazım şeklinin belirlenmesinde kullanılan ölçütlerden biridir. Nazım birimlerini şu başlıklar altında toplayabiliriz Dize Şiirdeki en küçük nazım birimidir. Düz yazıdaki satırın karşılığıdır. “Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz” Şiirden bağımsız olan, tek başına bir anlam taşıyan dizelere “azade mısra” mısra-i azade denir. Şiiirin tek başına dilden dile dolaşan, hafızalarda yer eden en güzel dizesine “mısra-i berceste” denir. Beyit iki dizeden oluşan ve anlamsal bütünlük gösteren bölümlere beyit denir. Divan edebiyatının nazım birimidir. “Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler” Dörtlük Dört dizeden oluşan ve anlamsal bütünlük gösteren bölümlere “dörtlük” denir. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında ve Halk edebiyatında nazım birimi olarak kullanılmıştır. “Ta kalbe giren gözlerinin şulelerinden Gel sevgili gel, sen bana bir semli kadeh sun Hiç titrememiş kalbimi titret yerinden Oynattı evet, sendeki baş döndüren efsun.” Bent İkiden fazla dizenin oluşturduğu “bent” denir. Bent; bent üç, dört, beş ya da daha fazla dizeden oluşabilir. Ey sen ki kül ettin beni onmaz yakışınla, Ey sen ki gönüller tutuşur her bakışınla! Hançer gibi keskin ve çiçekler gibi ince Çehren bana uğrunda ölüm hazzı verince Gönlümdeki azgın devi rüzgarlara attım; Gözlerle günah işlemenin zevkini tattım. Nazım Şekli Biçimi Tema ve şekil özellikleri bakımından bir şiirin asırlar içerisinde aldığı isimdir. Örneğin 13-19 yüzyıl arasında binlerce gazel aynı tema ve aynı yapısal özellikler çerçevesinde yazılmıştır. Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri a- Anonim Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri A- Mani ◾ Tek dörtlükten oluşan,7’li hece ölçüsü ile yazılan aaxa şeklinde uyaklanan , konuları aşk, ayrılık, gurbet,doğa, dostluk, yergi olan nazım şeklidir. ◾ İlk iki dizesi konuya giriş niteliğindedir. Doldurma dize olarak adlandırılır. Asıl söylenmek istenen düşünce son iki dizede söylenir. -————-a 7’li hece ölçüsü ————–a ————–x ————–a B- Türkü ◾Kendine özgü bir ezgiyle söylenen anonim halk şiiri nazım biçimidir. ◾Türkülerde aşk, ölüm, hasret, gurbet, ayrılık gibi bireysel ya da deprem, kıtlık, kahramanlık, savaş gibi toplumsal olaylar konu olarak işlenir. ◾Türküler üçer ya da dörder dizeli bentler ve her bendin sonunda tekrar edilen kavuştaklardan bağlama oluşur. ◾7’li, 8’li , 11’li hece ölçüsüyle yazılır. ◾Türkülerde kesin bir uyak düzeni yoktur. ◾Türkülerin farklı söylenişlerine varyant denir. ◾Türküler bölgelerine göre adlandırılır. Havada bulut yok bu ne dumandır Mahlede ölüm yok bu ne figandır Adı Yemen’dir gülü çemendir Giden gelmiyor acep nedendir C- Ninni Ninniler, annelerin çocuklarını çabuk ve kolay uyutmak için söyledikleri ezgili ürünlerdir. Ninniler hece ölçüsünün kısa kalıplarıyla söylenmiştir. D- Bilmece Akıl oyunlarına ve eğlendirmeye dayalı ürünlerdir. Bilmeceler manzum ve mensur olarak yazılabilir. Not Divan edebiyatında manzum bilmecelere “lugaz” denir. E- Tekerleme Tekerlemeler genellikle masalın giriş kısmında yer alır. Ancak bağımsız tekerlemeler de vardır. F- Ağıt Bir kişinin ölümünden duyulan üzüntüyü Dile getiren anonim halk edebiyatı ürünüdür. b- Aşık Edebiyatı Nazım Şekilleri A- Koşma ◾ Aşık edebiyatının en çok kullanılan nazım şeklidir. ◾ 11’li hece ölçüsüyle 6+5 veya 4+4+3 duraklı söylenir. ◾ Nazım birimi dörtlüktür. ◾ Birim sayısı 3- 6 arasında değişir. ◾ Uyak düzeni abab\cccb\dddb… veya aaab\ cccb\dddb şeklinir maj şadedir. ◾ Konu aşk, doğa, gurbet, kahramanlık, yakınma, ölüm gibi konulardır. ◾ Koşmaların son dörtlüğünde şair mahlasını söyler. UYARI Koşma nazım şekli, İslamiyet öncesi Türk edebiyatındaki “koşuk”; Divan edebiyatındaki “gazel” ile konu bakımından benzerlik gösterir. Konularına göre koşma türleri a Güzelleme Aşk, sevgi ve doğa güzelliklerini anlatan koşmalardır. b Koçaklama Kahramanlık, savaş gibi konuları işleyen koşmalardır. c Taşlama Herhangi bir kişiyi ya da toplumdaki aksaklıkları eleştiren koşmalardır. d Ağıt Bir kişinin ölümünden duyulan üzüntüyü dile getiren koşmalardır. Benden selam olsun Bolu Beyi’ne Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır Ok gıcırtısından kalkan sesinden Dağlar seda verip seslenmelidir Koçaklama Bir vakte erdi ki bizim güzümüz Yiğit belli değil mert belli değil Herkes yarasına derman arıyor Deva belli değil dert belli değil Taşlama Semai ◾ Nazım birimi dörtlüktür. ◾Birim sayısı 3- 6 dörtlüktür. ◾Ölçüsü 8’li hece ölçüsüdür. ◾Uyak düzeni koşmanın uyak düzenine benzer. ◾Konu aşk, doğa, ayrılık, gurbet, sıla, ölüm, yalnızlık, özlem gibi konulardır. Koşma- Semai Farkı Semai 8’li hece ölçüsüyle koşma 11’li hece ölçüsüyle söylenir. Semainin kendine özgü bir ezgisi vardır. Yeşil başlı gövel ördek Uçar gider yele karşı Eğricesin tel tel etmiş Döker gider yare karşı Varsağı ◾Nazım birimi dörtlüktür. ◾Birim sayısı 3-5 arasında değişir. ◾8’li hece ölçüsü ile yazılır. ◾Uyak düzeni aaab\cccb\dddb şeklindedir. ◾Varsağılarda yiğitçe, mertçe bir söyleyiş vardır. ◾“Bre, hey behey” gibi seslenmeler vardır. ◾Hayattan ve talihten şikayet üzerinde sıkça durulur. ◾Bu türün en güzel örneklerini “Karacaoğlan” vermiştir. Semai- Varsağı Farkı Varsağılarda “bre, hey, behey” gibi seslenmeler vardır. Bre ağalar bre beyler Ölmeden bir dem sürelim Gözümüze kara toprak Dolmadan bir dem sürelim Destan ◾Halk şiirinin en uzun nazım biçimidir. ◾Genellikle 11’li hece ölçüsüyle söylenir. Ancak 8’li olanları da vardır. ◾Destanların nazım birimi dörtlüktür. ◾Destanlar toplumun geniş kesimlerini ilgilendiren olayları konu edinir. ◾Savaşlar, salgın hastalıklar, depremler, isyanlar, kahramanlık, toplumsal eleştiriler destana konu olur. ◾Uyak düzeni koşmanın uyak düzenine benzer. ◾Destanın son dörtlüğünde şair mahlasını söyler. ◾Kendine özgü bir ezgisi vardır. ◾Seyrani ve Aşık Ömer bu konuda ünlüdür. ◾Kayıkçı Kul Mustafa- Genç Osman Destanı oldukça ünlüdür. Aruz Ölçüsüyle Yazılan Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri Divan Divani Selis Kalenderi Satranç Vezn-i ahar Semai Hece ile yazılanların yanında aruz ile yazılanlar semailer de vardır. Kalenderi ◾Aruzun mefûlü me fâîlü kalıbıyla yazılır. ◾Uyak düzeni semai ile aynıdır. Selis ◾Halk edebiyatında aruz ölçüsü kullanılarak yazılan şiirlerdir. ◾19. Yüzyıl aşıkları tarafından yazılan selisin en fazla yazılan tipi gazeldir. ◾Hece ölçüsünün on beşli kalıbına da uyan selislerin en belirgin özellikleri farklı bir ezgiye sahip olmalarıdır. c – Dini Tasavvufi Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri İlahi ◾Dini konuların işlendiği nazım türüdür. ◾Bu şiirlerde tasavvuf anlayışı, Allah sevgisi, Allah’a ulaşma yolunda ideal insan olma çabası ve arayışı işlenir. ◾Lirik şiirlerdir. ◾Genellikle hece ölçüsüyle söylenmiş olmasına rağmen aruz ile söylenmiş ilahiler de vardır. ◾İlahilerin nazım birimi dörtlük veya beyittir. ◾İlahinin edebiyatımızdaki en büyük temsilcisi Yunus Emre’dir. ◾İlahiler, Bektaşilikte “nefes”; Alevilikte “deme” adını alır. Dağlar ile taşlar ile Çağırayım Mevlam seni Seherlerde kuşlar ile Çağırayım Mevlam seni Nutuk ◾Tarikata yeni giren dervişlere yol göstermek onları bilgilendirmek için söylenen didaktik şiirlerdir. Nefes ◾Bektaşi şairlerin yazdıkları tasavvufi şiirlerdir. ◾Nefeslerde genellikle vahdet-i vücut kavramı anlatılır. ◾Hz. Muhammed ve Hz. Ali için de övgüler söylenir. ◾Nefeslerde kalenderane ve alaycı bir üslup vardır. ◾Edebiyatımızda Pir Sultan Abdal nefesleriyle ünlüdür. Deme ◾Alevi- Bektaşi tarikatlarını ve hareketleriyle ilgili temaları işleyen, sorunlarını konu edinen şiirlerdir. ◾Genellikle 8’li hece ölçüsüyle yazılır. Devriye ◾Allah’tan geldik, Allah’a döneceğiz inancını işleyen şiirlerdir. ◾Türk edebiyatında en çok Bektaşi şairler devriye söylemişlerdir. Şathiye ◾Mizahi manzumelerdir. ◾İnançlardan alaylı bir dille söz eder gibi yazılan şiirlerdir. ◾Görünüşte saçma sanılan bu sözlerin, yorumlandığında tasavvufla ilgili olduğu anlaşılır. ◾En çok Bektaşi tekkelerinde söylenir. ◾Bu türün en tanınmış şairi Kaygusuz Abdal’dır. DİVAN EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ A- BEYİTLERLE KURULANLAR Gazel ◾Nazım birimi beyittir. ◾Ölçüsü aruz ölçüsüdür. ◾Konusu aşk, kadın, doğa ve şaraptır. ◾Beyit sayısı 5- 15 arasında değişir. ◾Uyak düzeni aa\ba\ ca\da… şeklindedir. ◾İlk beytine MATLA, son beytine MAKTA denir. ◾En güzel beytine BEYTÜL GAZEL şah beyit denir. ◾Şairin mahlasını söylediği bölüme TAÇ BEYİT denir. ◾Gazellerde konu bütünlüğü yoktur. ◾Beyitleri arasında konu birliği olan gazellere YEK-AHENK GAZEL denir. ◾Tüm beyitleri aynı güzellikte olan gazellere YEK-AVAZ GAZEL denir. ◾Bazı gazeller beyitler tam ortasından bölünerek dörtlük haline getirilir. Böyle gazellere MUSAMMAT GAZEL denir. ◾Arap edebiyatından edebiyatımıza geçmiştir. ◾Gazelde ün yapmış şairler Fuzuli aşıkane, Baki rindane, Nabi hikemi , Nedim şuhane Kaside ◾Kasideler birini övmek ya da yermek için yazılan şiirlerdir. ◾Nazım birimi beyittir. ◾Ölçüsü aruz ölçüsüdür. ◾Beyit sayısı 33- 99 arasında değişir. ◾Kasidenin ilk beytine MATLA denir. ◾Son beytine MAKTA denir. ◾Şairin mahlasının bulunduğu beyte TAÇ BEYİT denir. ◾Kasidenin en güzel beytine BEYT-ÜL KASİD denir. Kasidenin Bölümleri 1- Nesip Teşbib ◾Kasidenin ilk bölümüdür. ◾Kasideye ismini veren bölümdür. ◾Genelde 15- 20 beyit olur. ◾Şair bu bölümde betimleme yapar. ◾Bahar tasviri yapılıyorsa Bahariye, kış tasviri yapılıyorsa Şitaiye, temmuz tasviri yapılıyorsa Temmuziye, ramazan tasviri yapılıyorsa Ramazaniye, at tasviri yapılıyorsa Rahşiye, hamam tasviri yapılıyorsa Hamamiye adını alır. 2- Girizgah ◾Nesip bölümünden methiye bölümüne geçerken söylenen ve basamak görevinde olan beyitlerdir. ◾Şair bu bölümde övgüye başlayacağını haber verir. ◾1-2 beyitten oluşur. 3- Methiye ◾Kasidenin sunulduğu kişinin övüldüğü bölümdür. ◾Şiir yönü çok zayıf dil bölümü diğer bölümlere göre çok ağırdır. 4- Tegazzül ◾Kasidenin içinde bulunan gazel bölümüdür. ◾Bütün kasidelerde olması zorunlu değildir. 5- Fahriye ◾Şairin kendini övdüğü bölümdür. ◾Fahriyeyi en çok seven şair Nefi’dir. 6- Dua ◾Kasidenin son bölümüdür. ◾Birkaç beyit olur. ◾Şair burada övdüğü kişinin başarılı, uzun ömürlü, talihinin iyi olması yönünde dua eder. Konularına göre kaside türleri Tevhid Allah’ın birliğini anlatan kasidelerdir. Münacat Allah’a yalvarmak için yazılan kasidelerdir. Naat Peygamberi övmek için yazılan kasidelerdir. Methiye Devlet büyüklerini övmek için yazılır. Mersiye Ölüm temalı kasidelerdir. Hicviye Bir şeyi yermek, eleştirmek için yazılan kasidelerdir. Şehrengiz Bir şehrin güzelliklerini anlatan kasidelerdir. Cülusiye Padişahların tahta geçişi için yazılan kasidelerdir. Mesnevi ◾Divan edebiyatının en uzun nazım şeklidir. ◾Edebiyatımıza İran edebiyatından geçmiştir. ◾Uzun aşk öyküleri, dini, tasavvufi, ahlaki öyküler mesnevi ile yazılmıştır. ◾Mesnevilerin beyit sınırlaması yoktur. ◾Uyak düzeni aa\bb\cc\dd… her beyti kendi içinde uyaklı ◾Beş mesneviden oluşan eserlere “HAMSE” denir. ◾Türk edebiyatında ilk mesnevi Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig adlı eseridir. ◾İlk hamse sahibi şairimiz Çağatay edebiyatından Ali Şîr Nevaî’dir. Bunun dışında Taşlıcalı Yahya, Nevizade Atayi. AYT Edebiyat Ana Sayfa

divan edebiyatı nazim şekilleri tablosu